서 론
1. 연구의 필요성
연구 방법
1. 연구 설계
2. 연구 대상 및 자료 수집
3. 연구 도구
1) 지각된 스트레스 척도
2) 인지적 스트레스 반응 척도
3) 간이 정신진단검사(Symptom Check List 90, SCL-90)의 신체화 척도
4) 심박변이도 분석
4. 자료 분석
대상자의 일반적 특성과 지각된 스트레스, 인지적 스트레스 반응, 신체화, 심박변이도 지표는 빈도와 백분율, 평균과 표준편차, 최대값, 최소값, 범위를 이용하여 제시하였다.
인구사회학적 특성에 따른 심박변이도 지표의 차이 검증은 independent t-test, one way ANOVA로 분석하였다.
인구사회학적 특성, 지각된 스트레스, 인지적 스트레스 반응, 신체화 증상과 심박변이도 간의 상관관계를 파악하기 위하여 Pearson’s correlation 분석을 실시하였다.
심박변이도 지표에 영향을 미치는 제 변수들의 설명력을 파악하기 위해 다중회귀 분석을 입력 방법으로 실시하였다.
연구 결과
1. 대학생의 일반적 특성
Table 1.
2. 대학생의 지각된 스트레스, 인지적 스트레스 반응, 신체화, 심박변이도의 수준
Table 2.
HRV=Heart rate variability; MHR=Mean heart rate; bpm=Beats/min; 1n=Natural logarithmic transformation; SCL-90=Symptom Check List-90; SDNN=Standard Deviation of Normal to Normal R-R intervals; RMSSD=Root Mean Square of Successive Differences between adjacent R-R intervals; TP=Total power; LF=power in Low Frequency range; HF=power in High Frequency range; VLF=power in Very Low Frequency range.
3. 인구사회학적 특성에 따른 심박변이도의 차이
Table 3.
Characteristics | Categories | n (%) | HRV Parameters | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||
1n SDNN | 1n RMSSD | TP | LF | HF | VLF | |||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||
M±SD | t or F (p) | M±SD | t or F (p) | M±SD | t or F (p) | M±SD | t or F (p) | M±SD | t or F (p) | M±SD | t or F (p) | |||
|
||||||||||||||
Gender | Male | 62 (32.5) | 3.98±0.30 | -1.62 | 3.55±0.38 | 0.55 | 9.01±0.55 | -0.98 | 7.93±0.68 | -2.71 | 6.88±0.66 | 1.71 | 8.15±0.62 | -1.14 |
Female | 129 (67.5) | 3.90±0.33 | (.106) | 3.59±0.46 | (.578) | 8.93±0.54 | (.327) | 7.65±0.68 | (.007*) | 7.05±0.64 | (.089) | 8.04±0.62 | (.253) | |
Grade | Freshman | 48 (25.1) | 3.96±0.28 | 3.67±0.46 | 9.04±0.47 | 7.81±0.62 | 7.22±0.57a | 8.11±0.59 | ||||||
Sophomore | 41 (21.5) | 3.96±0.34 | 0.64 | 3.60±0.47 | 1.56 | 8.94±0.48 | 0.69 | 7.68±0.65 | 0.46 | 6.94±0.58b | 2.75 | 8.09±0.55 | 0.25 | |
Junior | 60 (31.4) | 3.89±0.37 | (.585) | 3.49±0.43 | (.200) | 8.96±0.61 | (.555) | 7.78±0.78 | (.710) | 6.87±0.65c | (.044*) | 8.09±0.64 | (.855) | |
Senior | 42 (22.0) | 3.90±0.28 | 3.58±0.38 | 8.87±0.57 | 7.67±0.70 | 6.96±0.75d | a>c† | 8.00±0.69 | ||||||
Smoking | Smoker | 23 (12.0) | 3.84±0.36 | -1.33 | 3.43±0.52 | -1.73 | 8.83±0.54 | -1.22 | 7.63±0.68 | -0.80 | 6.78±0.67 | -1.64 | 8.02±0.69 | -0.46 |
Non-smoker | 168 (88.0) | 3.94±0.31 | (.183) | 3.60±0.42 | (.084) | 8.97±0.54 | (.224) | 7.75±0.69 | (.423) | 7.02±0.64 | (.101) | 8.08±0.61 | (.643) | |
Drinking | Yes | 121 (63.4) | 3.97±0.34 | 0.03 | 3.57±0.44 | -0.56 | 8.98±0.57 | 0.72 | 7.78±0.73 | 1.08 | 6.97±0.63 | -0.66 | 8.09±0.64 | 0.40 |
No | 70 (36.6) | 3.92±0.28 | (.970) | 3.60±0.44 | (.572) | 8.92±0.49 | (.472) | 7.67±0.62 | (.282) | 7.03±0.69 | (.504) | 8.05±0.58 | (.685) | |
Regular exercise | Yes | 38 (19.9) | 3.98±0.30 | 1.27 | 3.60±0.36 | 0.26 | 8.96±0.56 | 0.03 | 7.76±0.74 | 0.18 | 6.87±0.59 | -1.29 | 8.08±0.70 | 0.12 |
No | 153 (80.1) | 3.91±0.33 | (.206) | 3.58±0.45 | (.792) | 8.95±0.54 | (.970) | 7.73±0.68 | (.854) | 7.02±0.66 | (.196) | 8.07±0.60 | (.904) | |
Caffeine intake (almost daily) | Yes | 73 (38.2) | 3.91±0.32 | -0.40 | 3.52±0.40 | -1.57 | 8.97±0.58 | 0.38 | 7.81±0.73 | 1.14 | 6.94±0.71 | -0.83 | 8.09±0.62 | 0.34 |
No | 118 (61.8) | 3.93±0.32 | (.683) | 3.62±0.46 | (.118) | 8.94±0.52 | (.702) | 7.69±0.67 | (.254) | 7.02±0.61 | (.405) | 8.06±0.62 | (.728) |
HRV=Heart rate variability; 1n=Natural logarithmic transformation; SDNN=Standard Deviation of Normal to Normal R-R intervals; RMSSD=Root Mean Square of Successive Differences between adjacent R-R intervals; TP= Total power; LF=power in Low Frequency range; HF=power in High Frequency range; VLF=power in Very Low Frequency range; Drinking(yes=≥4/week & 2-3/week & 2-4/month, no=≤1/mon & not at all); Regular exercise(yes=≥5/week & 3-4/week, no=1-2/week & 1-3/mon & not at all); Caffeine intake(yes=daily & ≥4-6/week, no=1-3/week & ≤1/week & not at all).
4. 심박 변이도에 영향을 미치는 요인
Table 4.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||
➀ | ➁ | ➂ | |||||||||||
|
|||||||||||||
1. Perceived stress | 1 | ||||||||||||
2. Cognitive stress response | |||||||||||||
➀ Extreme-negative thought | .49** (<.001) | ||||||||||||
➁ Agressive-hostile thought | .35** (<.001) | 1 | |||||||||||
➂ Self-depreciative thought | .51** (<.001) | ||||||||||||
3. SCL-90 Somatization | .37** (<.001) | .57** (<.001) | .45** (<.001) | .41** (<.001) | 1 | ||||||||
4. Age | .11 (.118) | .11 (.109) | .06 (.346) | .15* (.037) | 0.09 (.171) | 1 | |||||||
5. Mean heart rate | .02 (.699) | .18* (.012) | .19** (.006) | .16* (.025) | .17* (.013) | -.03 (.605) | 1 | ||||||
6. 1nSDNN | -.05 (.478) | -.18* (.011) | -.23** (.001) | -.15* (.031) | -.19** (.008) | -.08 (.244) | -.62** (<.001) | 1 | |||||
7. 1nRMSSD | -.05 (.458) | -.15* (.033) | -.15** (.030) | -.17* (.015) | -.16* (.024) | -.13 (.063) | -.71** (<.001) | .80** (<.001) | 1 | ||||
8. TP | -.00 (.993) | -.05 (.414) | -.10 (.133) | -.03 (.642) | -.07 (.328) | -.12 (.094) | .34 (.643) | .71** (<.001) | .34** (<.001) | 1 | |||
9. LF | .07 (.293) | -.02 (.744) | -.03 (.673) | -.00 (.967) | -.05 (.454) | .00 (.921) | .02 (.783) | .61** (<.001) | .25** (<.001) | .83** (<.001)) | 1 | ||
10. HF | .03 (.674) | -.02 (.746) | -.03 (.656) | -.09 (.187) | -.03 (.619) | -.18* (.011) | .02 (.704) | .49** (<.001) | .56** (<.001) | .62** (<.001) | .49** (<.001) | 1 | |
11. VLF | -.04 (.533) | -.08 (.220) | -.12 (.081) | -.01 (.802) | -.05 (.431) | -.08 (.244) | .14* (.046) | .43** (<.001) | .03 (.652) | .78** (<.001) | .47** (<.001) | .27** (<.001) | 1 |
SCL-90=Symptom Check List-90; HRV=Heart rate variability; 1n=Natural logarithmic transformation; 1nSDNN=Standard Deviation of Normal to Normal R-R intervals; 1nRMSSD=Root Mean Square of Successive Differences between adjacent R-R intervals; TP=Total power; LF=power in Low Frequency range; HF=power in High Frequency range; VLF=power in Very Low Frequency range.
Table 5.
Variables | B (SE) | β | t | p | F (p) | R2 | Adj. R2 | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
1nSDNN | Age | -.02 (.014) | -.16 | -2.09 | .038 | 3.62 (.002) | .10 | .08 | |
Gender* | .15 (.056) | .22 | 2.82 | .005 | |||||
Cognitive stress response | Extreme-negative thought | .00 (.006) | .04 | .36 | .713 | ||||
Agressive-hostile thought | -.03 (.016) | -.21 | -2.32 | .021 | |||||
Self-depreciative thought | -.00 (.006) | -.05 | -.63 | .525 | |||||
SCL-90 Somatization | -.00 (.005) | -.07 | -.83 | .405 |